بررسی تنوع ژنتیکی و فنوتیپی درارقام باقلا برای صفات فیزیولوژیکی و فنولوژیکی

باقلا (.l (vicia faba از جمله حبوبات مهم می باشد که سابقه کشت زیادی دارد. دانه های باقلا به علت دارا بودن پروتئین بالا، نشاسته، سلولز و مواد معدنی برای تغذیه انسان و دام با ارزش تلقی می شود. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی از صفات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و فنولوژیکی 20 ژنوتیپ وارداتی باقلا، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 5 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1390 صورت گرفت. نتایج مقایسه میانگین اختلاف معنی داری را از نظر کلیه صفات در بین ژنوتیپ ها نشان دادند. ژنوتیپ ilb938 بیشترین مقدار محتوای نسبی آب برگ را داشت و با سایر ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری نشان داد. ژنوتیپ alexia بیشترین مقدار میانگین را برای صفت محتوای آب اولیه برگ را داشت و با سایر ژنوتیپ ها اختلاف معنی داری داشت. ژنوتیپ meladia با داشتن مقدار میانگین 6/62 با سایر ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری در سطح 1 درصد برای صفت تعداد روزنه داشت. این ژنوتیپ همچنین بیشترین مقدار میانگین را برای صفت مساحت روزنه نشان داد. ژنوتیپ disco با داشتن بیشترین مقدار ارتفاع و وزن خشک ریشه نسبت به سایر ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری نشان داد. ژنوتیپ 114870 از لحاظ صفت تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته نسبت به دیگر ژنوتیپ ها برتری داشت و ژنوتیپ 132241 با داشتن کمترین درجه روز رشد تا رسیدگی نسبت به سایر ژنوتیپ ها زودرس تر بود. با توجه به ضرایب همبستگی فنوتیپی بین اکثر صفات اندازه گیری شده همبستگی های معنی داری وجود داشت. بین فراوانی روزنه روی برگ با محتوای آب نسبی برگ (در سطح 5 درصد) همبستگی مثبت و معنی دار، بین تعداد روزنه با دوام برگ های پایین و تعداد برگ همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت و مساحت روزنه با تعداد روزنه دارای همبستگی مثبت و معنادار در سطح 1 درصد، بین صفات وزن خشک ریشه و خصوصیات روزنه ای همبستگی مثبت و معنا داری در سطح 1 درصد وجود داشت. همچنین بین درجه روز رشد تا رسیدگی با تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و دوام برگ های پایین همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت و بین درجه روز رشد تا رسیدگی و ارتفاع همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده گردید. در بین صفات فنولوژیکی درجه روز رشد تا رسیدگی و درجه روز رشد تا گلدهی به ترتیب کمترین و بیشترین ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی را دارا بودند. مساحت روزنه بیشترین و محتوای نسبی آب برگ کمترین ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی را در بین صفات فیزیولوژیکی داشتند. در بین صفات مورفولوژیکی، نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه و تعداد بذر در غلاف بیشترین ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی و ارتفاع کمترین ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی را داشتند با توجه به وراثت پذیری صفات بررسی شده مشخص می شود که همه ی صفات از وراثت پذیری بالایی برخوردار هستند. صفات میزان آب از دست رفته، دوام برگ، درجه روز رشد تا رسیدگی، نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه و تعداد دانه در غلاف دارای بیشترین وراثت پذیری حدود 99 درصد بودند و صفات محتوای نسبی آب برگ و فراوانی روزنه روی سطح برگ کمترین وراثت پذیری (88 درصد) را دارا بودند. نتایج تجزیه خوشه ای نشان داد که ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد بررسی با هم متفاوت بودند. دندروگرام حاصل از صفات فنولوژیکی نشان داد که ژنوتیپ های 132244، 132241 و 137838 در یک گروه قرار گرفتند و نسبت به دیگر ژنوتیپ ها زودرس تر بودند. دندروگرام حاصل از صفات مورفولوژیکی نشان داد ژنوتیپ 114870در یک گروه جداگانه قرار گرفت که نشان دهنده اختلاف این ژنوتیپ با سایر ژنوتیپ ها است. این ژنوتیپ دارای بیشترین میانگین تعداد برگ، تعداد غلاف در بوته و تعداد بذر در غلاف در بین ژنوتیپ های مورد بررسی بود. نمودار درختی حاصل از گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس صفات فیزیولوژیکی نشان داد که در این دندوگرام، ژنوتیپ ها در 3 گروه قرار گرفتند